پارکینسون دارای چه علائم فیزیولوژیکی در افراد مبتلا است؟
پارکینسون نوعی بیماری اختلال عصبی است. این بیماری بیشتر در سنین سالمندی اتفاق میافتد. به همین دلیل ممکن است علائم بیماری با عوارض دوران سالمندی اشتباه گرفته شوند. که این امر سبب تأخیر در کنترل و درمان بیماری میشود. البته برخی از جوانان نیز به این اختلال مبتلا میشوند. شیوع این اختلال در سرتاسر جهان یکسان است. این بیماری را به لرزش در هنگام استراحت تعریف میکنند. اگرچه نشانههای دیگر نیز برای آن وجود دارد.
نشانههای شایع در پارکینسون
علائم بیماری ابتدا در یک سمت بدن ایجادشده و بهتدریج و با پیشرفت بیماری در دو طرف بدن علائم بیماری ظاهر میشود. از نشانهها و علائم شایع در این بیماری میتوان به نمونههای زیر اشاره کرد:
- لرزش کلی بدن
- ارتعاش اندامها بخصوص دستوپا در حالت استراحت
- کند شدن حرکات (برادی کینزیا)
- رفلکسهای طبیعی بدن
- اختلال تعادل
- خشکی مفاصل
- کاهش انعطافپذیری بدن
- سفتی عضلات
- ثابت شدن حالت صورت
- خیرگی چشم به دلیل کاهش پلک زدن
- بینظمی حرکات بدن (شایعترین نشانه)
- خمیدگی بدن
- اختلال در تکلم صحیح (فرد مبتلابه پارکینسون با مکث یا حالتی شبیه تردید شروع به حرف زدن میکند. همچنین صدای او هنگام صحبت آهسته و یکنواخت و عاری از واکنشهای احساسی است)
- افزایش فاصله طبیعی پاها هنگام راه رفتن (کوتاهتر شدن قدمها یا ممکن است در حین راه رفتن فرد پاهای خود را روی زمین بکشد. همچنین بلند شدن از صندلی کاری دشوار باشد)
- اختلال در بلع غذا
- آبریزش دهان
- افسردگی و مشکلات روحی
- اختلال خلق
- اختلال حافظه
- اختلال حس بویایی
- تغییر در نوشتن (نوشتن برای فرد دشوار شده و دستخط او ممکن است ریزتر از حالت معمول شود)
درصورتیکه دو یا بیش از دو مشخصه اصلی این بیماری در فردی وجود داشته باشد تشخیص پارکینسون قطعی به نظر میرسد.
دلایل ابتلا به پارکینسون
این بیماری براثر از بین رفتن سلولهای ترشحکننده مادهای به نام دوپامین (یک انتقالدهنده عصبی است) و تجمع آلفا سینوکلئین رخ میدهد. دوپامین نقش مهمی در تنظیم حرکت بدن دارد. افزایش نسبت استیل کولین به دوپامین در غدههای قاعدهای مغز موجب نشانههای لرزش، سفتی عضلات و کندی حرکات میشود. همچنین در اثر کاهش سلولهای مغزی تولیدکننده دوپامین، منجر به از دست دادن کنترل ماهیچههای صاف و لرزشهای غیرقابلکنترل اندامها در پارکینسون میشود. بااینحال دلایل دیگری میتوانند در شکلگیری و ابتلا به این بیماری مؤثر باشند. عبارتاند از:
- افزایش سن
- پیشینه خانوادگی ابتلا به بیماری پارکینسون
- جهشهای ژنتیکی
- جنسیت (این بیماری در مردان شیوع بالاتری دارد)
- قرار گرفتن در معرض سموم دفع آفات
- مصرف برخی از داروها (بعضی از علائم این بیماری پس از مصرف برخی داروهای خاص مانند داروهای ضد روانپریشی ایجاد میشوند. البته معمولاً پس از قطع دارو بهبود پیدا میکنند)
- پیشینه آسیب و جراحت مغز
- قرار گرفتن در معرض آلایندهها، حشرهکشها و آلودگی هوا
- استرس و تنشهای روحی طولانیمدت
- رژیمهای غذایی حاوی مقادیر بالای چربیهای اشباعنشده
- کمبود اسیدفولیک،
- کمبود ویتامین D و B12 در رژیم غذایی
- بیماریهایی مانند دیابت
بهطورکلی میتوان گفت بیشتر علائم این بیماری معمولاً هنگامی آغاز میشود که حدود ۸۰ درصد از سلولهای عصبی موجود در جسم سیاه واقع در مغز از بین رفته باشند.
راهکارهای درمانی پارکینسون
درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما میتوان با روشهایی به کنترل علائم و جلوگیری از تشدید عوارض بیماری پارکینسون کمک کرد. روشهایی که مورداستفاده قرار میگیرد عبارتاند از:
- دارودرمانی
استفاده از داروهایی مانند لوودوپا آمانتادین، بیپریدن و سلژیلین در این بیماران میتوانند به بهبود وضعیت آنان کمک کنند.
- جراحی و عمل
با پیشرفت این اختلال، برخی از بیماران در پاسخ خود به درمان دچار تغییر و تحول میشوند که معروف به (نوسانات حرکتی) است. جراحان مغز و اعصاب با کار بر روی ساختارهای عمیق مغز که در کنترل حرکت تالاموس، گلوبوس، پالیدوس و هسته زیر تالاموس، حرکات غیرارادی را تسکین میدهند.
- رواندرمانی
رواندرمانی برای درمان و بهبود مشکلات روحی ناشی از بیماری مانند افسردگی و مشکلات مانند عصبی بودن و اختلال خلق میتواند بسیار کمککننده باشد.
- گفتاردرمانی
گفتاردرمانی نیز برای درمان مشکلات مرتبط با تکلم و بلع غذا در این بیماران ضروری است.
- فیزیوتراپی
فیزیوتراپی نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت بیماری و محدودیتهای حرکتی ایجادشده، دارد. همچنین فیزیوتراپی در منزل در بیمارانی که دچار عوارض زیادی شدهاند بسیار مؤثر و مفید است.
- کاردرمانی
به دلیل عوارض جسمی و حرکتی زیادی برای بیماران مبتلابه پارکینسون ایجاد میشود. از کاردرمانی برای کنترل حرکات استفاده میشود.
- تالاموتومی
تالاموتومی از جریانهای فرکانس رادیویی برای از بین بردن بخش کوچک اما خاصی در تالاموس استفاده میکند. در تعداد کمی از بیماران که به علت لرزش دستها قادر به انجام فعالیتهای روزانه نیستند، به کار میرود.
- تحریک مغز عمیق (DBS)
DBS جایگزینی ایمنتری برای تالاموتومی است. چراکه در این روش از الکترودهای کوچکی که برای تأمین نیروی الکتریکی به هسته زیر تالاموس یا گلوبوس پالیدوس، بخشهای عمیق مغز درگیر در عملکرد حرکتی کاشته شدهاند، استفاده میکنند. این تحریک به تعادل پیامهای کنترل در مغز کمک میکند. درنتیجه لرزش را سرکوب میکند.
راهکارهای حمایتی و مکمل درمان
درمانهای حمایتی در کنار درمانهای اصلی میتوانند به کاهش برخی از علائم و عوارض بیماری پارکینسون مانند درد، خستگی و افسردگی کمک کنند. این روشها وقتی به همراه درمانها انجام میشوند، کیفیت زندگی فرد مبتلابه این بیماری را افزایش میدهند. از راهکارهای مکمل میتوان به این موارد اشاره کرد:
- ماساژ درمانی
ماساژ درمانی میتواند تنش عضلانی را کاهش داده و باعث آرامش شود. اما این روش درمانی بندرت تحت پوشش بیمه درمانی قرار دارد.
- تایچی
تایچی دارای حرکات کند و روان است که ممکن است باعث بهبود انعطافپذیری، تعادل و قدرت عضلات شود. تایچی همچنین ممکن است از افتادن فرد جلوگیری کند. چندین شکل از تایچی برای افراد در هر سنی و شرایط جسمی مناسب است.
- یوگا
در یوگا، حرکات کششی و ایجاد حرکات نرم ممکن است انعطافپذیری و تعادل را افزایش دهد. شما ممکن است اکثر نکات را متناسب با تواناییهای بدنی خود تغییر دهید.
- رژیمدرمانی
متخصصان تغذیه مصرف مواد غذایی حاوی نیکوتین مانند فلفل و گوجهفرنگی را در کاهش علائم و کاهش خطر ابتلا به این بیماری مفید میدانند. با رعایت سبک زندگی سالم، داشتن رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم میتوان تا حد زیادی ریسک ابتلا به این بیماری را کاهش داد.
- تکنیک الکساندر
این روش که بر وضعیت بدنی، تعادل و تفکر در مورد نحوه استفاده از ماهیچهها تمرکز دارد، میتواند تنش و درد عضلات را کاهش دهد.
اختلالات ناشی از پارکینسون
بسیاری از مبتلایان به بیماری پارکینسون دارای حافظه، شناخت و عملکرد نرمال هستند. بااینوجود ممکن است فراموشی با افزایش طبیعی سن رخ دهد، مشکلات جدیتری در توجه، تفکر و حافظه در نوع پیشرفته این بیماری دیده میشود. ازجمله مشکلات شناختی مشترک در این بیماری شامل:
- اشکال تمرکز و توجه
- مشکل برنامهریزی، مانند سازماندهی یک روز پرمشغله
- اشکال در دنبال کردن یک گفتگوی پیچیده یا حل مشکلات پیچیده
- مشکل در تصمیمگیری سریع
- یادآوری وقایع و یا جزئیات رویدادها (اگرچه اشاره و یا سرنخها اغلب موارد به یادآوری کمک میکند)
هنگامیکه تغییرات جزئی باشند اثر جدی در زندگی روزانه نخواهند داشت. به آن اختلال شناختی خفیف گفته میشود. زمانی که تغییرات بهاندازه کافی شدید باشند فعالیتهای روزمره را تحت تأثیر قرار خواهند داد. به آن زوال عقل یا دمانس گفته میشود.
نتیجهگیری
بهعنوان کلام پایانی لازم به ذکر است که علائم و نشانههای این بیماری میتواند در هر فرد متفاوت باشد. همچنین ممکن است شروع علائم اولیه پارکینسون خفیف بوده و موردتوجه قرار نگیرد. بنابراین باید به روند عملکردهای روزمره دقت و توجه کافی داشت و در صورت نیاز فوراً به پزشک متخصص در این حوزه مراجعه کرد.
