درد پاشنه پا ناشی از چه عواملی است؟ درمان درد پاشنه پا
درد پاشنه پا (Heel pain) هنگامی اتفاق می‌افتد که بیش‌ازحد از پاشنه پا استفاده کنید یا صدمه‌ای به آن وارد شود. این درد می‌تواند از خفیف تا ناتوان‌کننده باشد. پا و مچ پا از ۲۶ استخوان، ۳۳ مفصل و بیش از ۱۰۰ تاندون تشکیل‌شده است. پاشنه بزرگ‌ترین استخوان پای انسان به شمار می‌رود. همان‌طور که گفته شد، درد پاشنه می‌تواند ناتوان‌کننده باشد و بر حرکات روزمره شما تأثیر بگذارد. همچنین ممکن است نحوه راه رفتن شما را تغییر دهد.
اگر این اتفاق بیفتد، احتمال دارد تعادل خود را ازدست‌داده و زمین بخورید، درنتیجه مستعد آسیب‌های دیگر شوید. به همین خاطر، نشانه‌هایی از وجود درد در ناحیه پاشنه هستند که اگر هرکدام از آن‌ها را تجربه کردید بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید. این نشانه‌ها عبارت‌اند از؛ درد شدید پا (به دلیل درد در پاشنه پا نمی‌توانید راه بروید)، شروع درد ناگهانی، قرمزی در پاشنه پا و وجود تورم در پاشنه پا.
دلایل درد پاشنه
دلایل مختلفی برای ایجاد درد پاشنه پا وجود دارد. این دلایل عبارت‌اند از؛ فاسئیت پلانتار (ورم کف پا یا فاسییت کف پا، التهاب درد غلاف کف پا است)، پیچ‌خوردگی، کشیدگی، شکستگی، تاندونیت آشیل، بورسیت، اسپوندیلیت آنکیلوزان، استئوکندروزها، آرتریت واکنشی (عفونت در بدن موجب نوعی آرتروز می‌شود) و یا آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) یا نقرس. در ادامه به توضیح مختصری در مورد برخی از دلایل این اختلال فیزیکی پرداخته می‌شود.
فاسئیت پلانتار (Plantar fasciitis)
فاسئیت پلانتار زمانی رخ می‌دهد که غلاف کف پا تحت‌فشار یا بار بیش‌ازحدی قرار بگیرد. این باعث می‌شود پارگی‌های کوچکی در فیبرهای غلاف ایجاد شود، خصوصاً در محل اتصال غلاف به استخوان پاشنه. هرکسی ممکن است به فاسئیت پلانتار دچار شود، اما این عارضه در میان مبتلایان به دیابت، افراد چاق، زنان باردار، دوندگان والیبالیست‌ها و تنیس‌بازها شایع‌تر است. همچنین کسانی که ورزش‌های استپ آیروبیک و بالا رفتن از پله را انجام می‌دهند، در معرض ابتلا به این بیماری هستند. هل دادن و جابجا کردن وسایل بزرگ یا اثاثیه منزل، پوشیدن کفش‌های فرسوده یا بدساخت نیز می‌تواند شما را دچار فاسئیت پلانتار کند. این در حالی است که افراد مبتلابه صافی کف پا، بیش از سایرین درخطر ابتلا به درد پاشنه پا هستند.
خار پاشنه (Heel spurs)
خار پاشنه عبارت است از رشد غیرطبیعی یک استخوان در ناحیه اتصال غلاف کف پا به استخوان پاشنه. دلیل بروز درد خار پاشنه پا کشیدگی طولانی‌مدت غلاف کف پا و عضلات مچ پا است که خصوصاً در افراد چاق، دوندگان یا دوندگانِ دوِ آهسته (جاگینگ) رخ می‌دهد. خار پاشنه یک علت درد پاشنه پا است. نکته حائز اهمیت در مورد خار پاشنه مانند عارضه فاسئیت پلانتار، استفاده از کفش‌های فرسوده، تنگ یا گشاد و یا بدساخت است، مشکل را بدتر می‌کند. گاهی اوقات خار پاشنه‌ای که وجود آن در عکس‌های رادیولوژی نیز تأیید می‌شود علت درد پاشنه پا نیست. درواقع، این عارضه در واکنش به فاسئیت پلانتار بروز می‌کند.
آپوفیزیت کالکانه (Calcaneal apophysitis)
در این اختلال ارتوپدی، مرکز استخوان پاشنه پا، درنتیجه پوشیدن کفش‌های نو یا افزایش فعالیت‌های ورزشی، دردناک می‌شود. این درد در پشت پاشنه پا رخ می‌دهد، نه در کف آن. این عارضه یکی از دلایل نسبتاً شایع درد پاشنه پا در کودکان فعال و در حال رشد بین ۸ الی ۱۴ سال است. اگرچه تقریباً هر کودکی می‌تواند به آپوفیزیت کالکانه دچار شود، اما کودکانی که در ورزش‌هایی شرکت می‌کنند که در آن‌ها نیاز زیادی به پریدن است بیش از همه درخطر ابتلا به این اختلال هستند.
ضربه کفش پاشنه‌بلند
این عارضه که نام پزشکی آن اگزوستوز پشت پاشنه است، عبارت است از رشد غیرطبیعی یک زائده استخوانی در پشت پاشنه پا. این اختلال ارتوپدی، بیشتر در میان زنان جوانی شایع است که به دلیل فشارهای ناشی از کفش‌های پاشنه‌بلند، مدت زیادی دچار بورسیت بوده‌اند.
بورسیت (Bursitis)
بورسیت به معنی التهاب بورس است. بورس کیسه‌ای است که در اطراف بسیاری از مفاصل بدن وجود دارد و به تاندون‌ها و عضلات اجازه می‌دهد که در هنگام حرکت مفصل به‌راحتی حرکت کنند. بورسیت می‌تواند باعث درد در پشت و کف پاشنه پا شود. در بعضی موارد، بورسیت پاشنه پا به برخی مشکلات ساختاری مچ پا مربوط می‌شود که باعث غیرطبیعی شدن راه رفتن شخص می‌شود. در موارد دیگر، پوشیدن کفش‌هایی که پاشنه آن‌ها به‌اندازه کافی نرم نیست می‌تواند باعث بروز بورسیت شود.
کبودی‌های موضعی
پاشنه پا نیز مانند سایر بخش‌های دیگر پا، در حوادث ممکن است ضربه خورده، دچار کبودی و درد پاشنه پا شود. عموماً، این حالت به شکل یک کبودی سنگ رخ می‌دهد که یک آسیب ضربه‌ایِ ناشی از قدم گذاشتن بر روی یک جسم تیز در حین راه رفتن با پای‌برهنه است.
تاندونیت آشیل (Achilles tendonitis)
در اکثر موارد، تاندونیت آشیل (التهاب تاندون آشیل) به دلیل استفاده بیش‌ازحد، از تاندون آشیل، خصوصاً از طریق پریدن خیلی زیاد در طول فعالیت‌های ورزشی، رخ می‌دهد. البته لازم به ذکر است، تاندونیت آشیل می‌تواند به دلیل پوشیدن کفش‌های نامناسبی که بخش بالایی پشت آن‌ها، تاندون آشیل را می‌گیرد نیز رخ دهد. گاهی اوقات، این عارضه به دلیل وجود یک بیماری التهابی مانند اسپوندیلیت انکیلوزان (که به آن اسپوندیل آرتریت محوری نیز گفته می‌شود)، آرتریت واکنشی، نقرس یا آرتریت روماتوئید رخ می‌دهد.
گیر افتادن عصب
فشرده شدن یک عصب کوچک (شاخه‌ای از عصب پلانتار خارجی) می‌تواند باعث درد، بی‌حسی یا سوزش در ناحیه پاشنه پا شود. در بسیاری از موارد، این فشردگی عصب ناشی از پیچ‌خوردگی، شکستگی یا تورم سیاهرگ نزدیک پاشنه پا است.
برآمدگی پاشنه
برآمدگی پاشنه در نوجوانان شایع است. استخوان پاشنه‌ای که هنوز به‌طور کامل بالغ نشده و دچار تماس بیش‌ازحد است، منجر به تشکیل استخوان‌های اضافی می‌شود. این امر اغلب به دلیل صاف بودن کف پا است. برآمدگی پاشنه می‌تواند به دلیل شروع به پوشیدن کفش‌های پاشنه‌بلند قبل از بالغ شدن استخوان‌ها باشد. همین مسئله موجب درد پاشنه پا می‌شود.
سندرم تونل تارسال و التهاب مزمن پد پاشنه
یک عصب بزرگ در پشت پا فشرده می‌شود. سندرم تونل تارسال نوعی از نوروپاتی فشاری است که می‌تواند در مچ پا یا خود پا رخ دهد. التهاب مزمن پاشنه پا نیز ناشی از نازک شدن بیش‌ازحد پد پاشنه پا است. همچنین این احتمال وجود دارد که از طریق برداشتن قدم‌های سنگین ایجاد می‌شود.
تشخیص درد پاشنه پا
پس‌ازآنکه علائم مچ پایتان را توضیح دادید، پزشک از شما خواهد خواست جزئیات بیشتری را در مورد درد، تاریخچه پزشکی و سبک زندگی‌تان در اختیار او قرار دهید. همچنین معاینه پزشک شامل موارد زیر خواهد بود:
- ارزیابی راه رفتن شما، پزشک از شما خواهد خواست که پابرهنه بایستید و راه بروید تا بتواند حرکت مچ پایتان را در حال راه رفتن ارزیابی مکند.
- بررسی مچ پاها، پزشک مچ پاهایتان را ازلحاظ هرگونه تفاوتی با یکدیگر مقایسه می‌کند. سپس او مچ پای دردناکتان را ازلحاظ وجود هرگونه نشانه‌ای از حساسیت به لمس، تورم، تغییر رنگ، ضعف عضله و کاهش دامنه حرکت بررسی می‌کند.
- معاینه عصبی، اعصاب و عضلات از طریق چک کردن قدرت، حساسیت و رفلکس‌ها، ارزیابی می‌شوند.
علاوه بر این مواردی که ذکر شد، ممکن است پزشک برای درد پاشنه پا کفش‌هایتان را نیز بررسی کند. چراکه کفش‌های هر فرد اطلاعات باارزشی را در اختیار پزشک قرار می‌دهد. اطلاعاتی مانند ساییدگی‌های بیش‌ازحد در بعضی بخش‌های پا، مشکلات راه رفتن و هرگونه ضعف در هم‌ترازی استخوان‌ها. به‌طورکلی با توجه به نتایج معاینه فیزیکی، ممکن است به‌عکس رادیولوژی یا سایر تست‌های تشخیصی برای درد پاشنه پا نیاز داشته باشید.
درمان درد پاشنه پا
افراد مبتلابه درد در ناحیه پاشنه پا می‌توانند از روش‌های مختلفی برای کاهش درد خود استفاده کنند. به‌عنوان‌مثال؛ تا جایی که ممکن است استراحت کنید. روزی دو بار به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه یخ را روی پاشنه بگذارید. از کفی‌های کفش طبی ارتوپدی که نوعی ارتز هستند، استفاده کنید. کفشی بپوشید که مناسب باشد. از آتل شب استفاده کنید (وسیله خاصی که هنگام خوابیدن پا را کش می‌دهد). بهتر است برای فعالیت بدنی کفش مناسب بپوشید. همچنین عضلات خود را قبل از ورزش گرم‌کنید. در هنگام فعالیت بدنی نیز سرعت خود را حفظ کنید. رژیم غذایی سالم داشته باشید. وقتی احساس خستگی می‌کنید یا وقتی عضلات درد می‌گیرند استراحت کنید. وزن سالم داشته باشید. درصورتی‌که از این روش‌ها استفاده کردید اما درد پاشنه پا شما کاهش پیدا نکرد. در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کنید.
پزشک با معاینه بدنی و سؤالاتی که از شما می‌پرسد می‌تواند به شما در کاهش درد کمک کند. همچنین ممکن است برای تعیین علت درد در ناحیه پاشنه‌ی شما با اشعه ایکس پاشنه را برسی کند. با این موارد پزشک قادر خواهد بود درمان مناسب را به شما پیشنهاد بدهد. در بسیاری از موارد، پزشک ممکن است فیزیوتراپی را برای شما تجویز کند. این می‌تواند به تقویت عضلات و تاندون‌های پا کمک کند که به جلوگیری از آسیب بیشتر کمک می‌کند. اگر درد شما شدید است، پزشک ممکن است داروهای ضدالتهابی برای شما فراهم کند. این داروها می‌توانند به داخل پا تزریق شوند و یا از طریق دهان مصرف شوند. در موارد بسیار نادر، پزشک شما ممکن است جراحی را برای رفع مشکل توصیه کند. اما لازم به ذکر است که جراحی پاشنه‌ی پا اغلب نیاز به زمان بهبودی طولانی دارد و همیشه درد پاشنه پا را تسکین نمی‌دهد.
نتیجه‌گیری
به‌عنوان سخن پایانی توصیه می‌شود اگر دردی در ناحیه پاشنه‌ی پا دارید و باگذشت چند روز بهبود پیدا نکرده است. حتماً به یک متخصص طب فیزیکی، توان‌بخشی و یا ارتوپد مراجعه کنید. امیدواریم بامطالعه این مقاله اطلاعات مفید و منسجمی را در مورد درد ناحیه پاشنه‌ی پا به دست آورده باشید.
