سینوزیت چیست؟ چگونه بیماری سنوزیت خود را تشخیص دهیم؟
سینوزیت به معنی التهاب سینوس‌ها است. معمولاً این التهاب در اثر عفونت‌های ویروسی، باکتریایی و یا قارچی در افراد به وجود می‌آید. التهاب سینوس، تورم بافتی است که سینوس‌ها را پوشش می‌دهد. این مشکلی بسیار عمومی و شایع است که تعداد زیادی از بیماران بخش‌های تنفسی را به خود اختصاص می‌دهد. سینوس‌ها حفره‌هایی در جمجمه انسان هستند که در حالت طبیعی باید توخالی باشند و فقط هوا در آن‌ها جریان داشته باشد. مهم‌ترین سینوس‌ها در پیشانی، استخوان بینی، گونه‌ها (سینوس‌های ماگزیلاری) و زیر چشم‌ها قرار دارند. سینوس‌ها در صورت سالم بودن میزان مشخصی از مخاط را در خود جای می‌دهند. ولی هیچ اثری از میکروب، باکتری یا هرگونه عامل خارجی در آن‌ها نیست. عفونت سینوسی می‌تواند باعث ایجاد سردرد یا فشار در ناحیه چشم، بینی، یا در یک سمت سر شود.
انواع سینوزیت
التهاب و عفونت سینوس‌های دارای دو نوع حاد و مزمن است. تفاوت آن‌ها در شدت و مدت علائم و همچنین تعداد تکرار آن در طول یک سال است.
- التهاب سینوسی حاد
سینوزیت حاد به حالتی گفته میشود که علائم عفونت سینوس حداکثر تا ۴ هفته وجود داشته باشند. این نوع از التهاب، بیش از سه بار در سال اتفاق نمی‌افتد و هر بار بیشتر از ۱۰ روز طول نمی‌کشد. اغلب این نوع سینوزیت‌ها به گفته متخصصان گوش، حلق و بینی به علت رشد بیش‌ازحد باکتر‌ی‌ها در محل سینوس‌ها اتفاق می‌افتد.
- التهاب سینوسی مزمن
التهاب و عفونت مزمن، زمانی بروز پیدا می‌کند که علائم عفونتی بیش از ۳ ماه فرد را درگیر کند. این حالت بیش از چهار بار در سال رخ می‌دهد و در مورد علائم هم معمولاً بیش از ۲۰ روز طول می‌کشد. عمدتاً قارچ‌ها و باکتر‌ی‌ها سبب التهاب سینوسی مزمن هستند.
نشانه‌های سینوزیت در افراد بزرگ‌سال
علائم التهاب‌های سینوسی در نوع حاد و مزمن تقریباً یکی است. معمولاً علائم سینوس حاد اندکی شدیدتر از سینوس مزمن است. مدت‌زمان نوع مزمن نیز طولانی‌تر بوده و حدود ۱۲ هفته به طول می‌کشد. این علائم عبارت‌اند از:
- تب
- سردرد شدید
- درد زیر چشم
- درد دندان
- آبریزش بینی
- گلودرد
- سخت شدن تنفس
- بوی بد دهان
- از دست دادن نسبی حس بویایی در بیماری سینوزیت
- سرفه
- خستگی
- احساس کوفتگی
- کسالت
نشانه‌های سینوزیت در کودکان
نشانه‌های بیماری سینوس در کودکان اندکی با نشانه‌های این بیماری در بزرگ‌سالان متفاوت است. ازجمله علائم التهاب‌های سینوسی در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کودک مدت طولانی مبتلابه سرماخوردگی است و باگذشت زمان نه‌تنها بهتر نمی‌شود بلکه شرایطش وخیم‌تر هم میشود.
- کودکان مبتلابه التهابات سینوسی تب شدیدی را تجربه میکنند که هم‌زمان با آن ترشحات بینی آن‌ها نیز تغییر رنگ داده و تیره‌تر میشود.
- کودک آبریزش بینی شدیدی دارد که بیشتر از ۱۰ روز ادامه دارد ولی شدیدتر نمی‌شود.
دلایل بیماری سینوزیت
به‌طورکلی بیماری التهاب سینوس ممکن است در ۳ حالت بروز پیدا کند:
- درون سینوس‌ها اجسام مژه مانندی وجود دارد که با زنش‌های خود مخاط را که میکروب‌ها و مواد خارجی را به خود جذب می‌کند به بیرون هدایت میکنند و از تجمع آن‌ها درون محیط سینوس و بروز عفونت جلوگیری میکنند. اگر به هر دلیلی این اجسام مژه مانند به‌درستی عمل نکنند مواد اضافی و میکروب‌ها در محل سینوس‌ها تجمع پیدا میکنند و سینوزیت بروز پیدا می‌کند.
- به‌طور طبیعی درون سینوس‌ها مخاط وجود دارد اگر مقدار این مخاط از میزان مشخصی بیشتر شود، حالتی که معمولاً در سرماخوردگی‌ها و آلرژی‌ها رخ می‌دهد، مخاط اضافی، مجاری سینوسی را می‌بندد و زمینه برای سینوزیت فراهم میشود.
- برخی مشکلات آناتومیکی مانند انحراف تیغه‌ی میانی بینی، پولیپ بینی و یا مشکلات مجرای بینی نیز می‌توانند سبب بسته شدن مجرای سینوس شوند و در ادامه سینوزیت به وجود آید.
همچنین لازم به ذکر است که برخی شرایط و بیماری‌ها در فرد، زمینه را برای بروز بیماری سینوسی فراهم میکنند. به‌عنوان‌مثال:
- رینیت آلرژیک (التهاب مخاط بینی)
- فیبروز سیستیک (سفتی مخاط، نوعی بیماری که براثر آن ترشحات در بخش‌هایی از بدن سفت و چسبنده می‌شوند)
- بیماری‌ها و عواملی که باعث فلج و ازکارافتادگی اجسام مژکی می‌شوند
- تغییر ارتفاع (پرواز و یا سقوط)
- سیگار کشیدن
- نقص در سیستم ایمنی در اثر HIV یا شیمی‌درمانی
راهکارهای درمانی بیماری سینوزیت
درمان بیماری‌های سینوسی پس از تشخیص قطعی توسط پزشک آغاز میشود. مراحل درمان سینوزیت زیاد پیچیده نیست. اما به توجه کامل بیمار نیاز است. به‌طوری‌که دقیقاً مراقبت‌های فردی را انجام دهد و علاوه بر آن داروهایی که توسط پزشک تجویز می‌شوند را نیز مرتب و طبق دستور مصرف کند.
- نکته قابل‌توجه در درمان این بیماری این است که به‌هیچ‌وجه بدون مشورت پزشک از اسپری‌های ضد احتقان استفاده نکنید. حتی درصورتی‌که پزشک آن‌ها را برایتان تجویز کرد، در مصرف آن‌ها زیاده‌روی نکنید. چراکه این اسپری‌ها در ابتدا سبب رفع احتقان مجاری تنفسی می‌شوند و به همین دلیل بسیار برای افراد مطلوب هستند اما به گذشت زمان اوضاع را وخیم‌تر میکنند.
همچنین می‌توان گفت که آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است برای کمک به پیشگیری از عوارض، کاهش علائم و کاهش خطر سینوزیت مزمن تجویز شوند. جراحی سینوس نیز آخرین اقدام برای کسانی است که به دارو پاسخ نمی‌دهند.
راهکارهای فردی برای کنترل و کاهش سینوزیت
منظور از مراقبت‌های فردی، همان درمان سنتی و خانگی این بیماری است. ازجمله روش‌های درمان سینوزیت عبارت‌اند از:
- فرد بیمار در طول روز چند بار حوله‌ای را گرم کرده و بر روی صورت خود قرار دهد.
- مصرف مایعات را در طول شبانه‌روز افزایش دهد.
- روزانه چند بار مجاری تنفسی خود را در معرض بخار قرار دهد. تا بخارآب به ضدعفونی سینوس‌ها بپردازد.
- از اسپری‌های نازال (بینی) نرمال سالین استفاده کند. (اسپری‌ها نیز نقش ضدعفونی‌کنندگی مجاری بینی را دارند)
به‌طورکلی باید گفت، افرادی که از این مشکل رنج می‌برند نباید بیش‌ازحد در معرض باد و هوای سرد قرار بگیرند و درصورتی‌که مجبورند در چنین شرایطی باشند باید به‌خوبی خود را بپوشانند. همچنین این افراد نباید به‌طور ناگهانی تغییر وضعیت دهند. مثلاً ناگهان به جلو خم شوند. علاوه بر این مبتلایان به سینوزیت نباید در معرض تغییر دمای ناگهانی قرار بگیرند. برای پیشگیری از ایجاد این مشکل نیز لازم است تنها از اکثر موارد و شرایطی که احتمال سرماخوردگی را بالا می‌برند دوری‌کنید. به‌عبارتی‌دیگر از هر آنچه سبب تقویت سیستم ایمنی بدن میشود. استقبال کنید. تا بدن مقاوم و سالمی داشته باشید.
نتیجه‌گیری
به‌عنوان کلام پایانی لازم به ذکر است که عدم درمان به‌موقع و پیگیری بیماری سینوزیت به دلیل قرارگیری سینوس‌ها در نقاط حساس می‌تواند برای سایر اعضا خطرساز باشند. بنابراین در صورت داشتن نشانه‌های سینوزیت حاد یا مزمن و همین‌طور سابقه بیماری سینوسی به پزشک متخصص مراجعه کنید.
