غدد فوق کلیوی از غدد درون‌ریز بدن به شمار می‌روند. از این غدد هورمون‌های متعددی را ترشح می‌شود. به‌عنوان‌مثال، کورتیزول و آلدسترون که فعالیت‌های مهمی در بدن انجام می‌دهند و عبارت است از:

• کنترل قند خون
• کنترل آب و نمک و فشارخون
• سوختن پروتئین و چربی
• واکنش و پاسخ به استرس‌های روانی و فیزیکی
• این غده کمی نیز هورمون مردانه آندروژن ترشح می‌کند.

نام دیگر این غدد، آدرنال است. غدد آدرنال، غده‌هایی سه‌گوش و مثلی شکل هستند. همچنین وزن این غده‌ها حدود ۵ گرم است و بر روی کلیه‌ها قرارگرفته‌اند.

غدد آدرنال ازنظر ساختار

غده آدرنال از دو بخش مجزا با دو فعالیت جدا تشکیل‌شده‌اند که عبارت‌اند از:

• کورتکس (قشری) آدرنال

بخش بیرونی غده که هورمون‌های ضروری برای بقا را تولید می‌کند. هورمون‌های این بخش از خانواده کورتیکواستروئیدها هستند. مانند:

• هیدروکورتیزون یا کورتیزول
• کورتیکوسترون
• آلدسترون

این هورمون‌ها موجب:

• تنظیم تبدیل چربی، پروتئین و قند به انرژی
• تنظیم فشارخون
• تنظیم فعالیت‌های قلبی عروقی
• تنظیم پاسخ‌های ایمنی و سرکوب واکنش‌های التهابی بدن

همچنین هورمون‌های غدد فوق کلیوی موجب برقراری تعادل آب، نمک و کنترل فشارخون در بدن می‌شوند.

• مدولای (مرکزی) آدرنال

بخش مرکزی غده که هورمون‌هایی مانند آدرنالین و نور آدرنالین ترشح می‌کند. این غده پس از تحریک سیستم عصبی غیرارادی سمپاتیک در هنگام استرس این هورمون‌ها را ترشح می‌کند که باعث افزایش توانایی بدن برای غلبه بر استرس‌های روانی و فیزیکی می‌شود. این هورمون‌ها باعث انقباض عروق، افزایش فشارخون، افزایش ضربان قلب و افزایش قند خون در موقع لزوم می‌شوند.

اختلالات غدد آدرنال

دلایل متعددی باعث ضعف و یا بروز اختلال در غدد آدرنال می‌شود. مشکل می‌تواند ناشی از خود غده آدرنال باشد و یا به دلیل نقصی که در غدد دیگر به وجود می‌آید، باشد. در زیر اختلالات و بیماری‌های شایع غدد آدرنال آورده شده است:

• بیماری آدیسون

این اختلال نادر ممکن است در هر سنی بروز نماید. در این بیماری بخش قشری آدرنال نمی‌تواند به‌اندازه کافی کورتیزول و آلدوسترون تولید کند.

• سرطان آدرنال

سرطان آدرنال یک سرطان تهاجمی است، اما بروز آن بسیار نادر است. تومورهای بدخیم غدد فوق کلیوی به‌ندرت در خود غده باقی می‌مانند. آن‌ها تمایل دارند به سایر غدد و ارگان‌ها گسترش یابند. ازآنجایی‌که این غدد هورمون‌های خود را به سراسر بدن ارسال می‌کند گسترش سرطان آدرنال با سرعت بیشتری اتفاق می‌افتد.

• سندرم کوشینگ

سندرم کوشینگ یک بیماری نادر است که اساساً معکوس بیماری آدیسون است. در این بیماری هورمون کورتیزول بیش‌ازحد تولید می‌شود. علل بروز آن مختلف است، ازجمله وجود تومور در غده هیپوفیز یا در غده آدرنال.

• هیپرپلازی مادرزادی آدرنال

این بیماری یک نوع از اختلالات ژنتیکی است که در آن سطح کورتیزول پایین می‌آید. افراد مبتلابه هیپرپلازی مادرزادی آدرنال، اغلب به مشکلات هورمونی دیگر نیز مبتلا می‌شوند مانند پایین بودن سطح آلدوسترون (که به حفظ و تعادل آب و نمک بدن کمک می‌نماید).

درمان اختلالات غدد آدرنال

پزشکان و متخصصین از انواع درمان‌های جراحی و دارویی برای اختلالات غدد آدرنال بهره می‌گیرند. برخی از این درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:

• جراحی برای برداشتن تومور در غده آدرنال و یا در زمان مناسب
• جراحی برای برداشتن یک یا هردو غدد فوق کلیوی
• جراحی با حداقل تهاجم از طریق سوراخ‌های بینی برای برداشت تومور غده هیپوفیز
• دارو برای جلوگیری از تولید بیش‌ازحد هورمون‌ها
• جایگزین کردن هورمون‌ها

نتیجه‌گیری

به‌عنوان کلام پایانی لازم به ذکر است که تومورهای مختلف آدرنال را می‌توان توسط سونوگرافی و یا MRI تشخیص داد. امیدواریم بامطالعه این مقاله اطلاعات مفیدی در این حوزه به دست آورده باشید.