ویروس دنگی با چه نشانه هایی قابلیت تشخیص دارد؟
ویروس دنگی (Dengue virus) نوعی ویروس است که عامل بیماری تب دنگی است. این بیماری از طریق پشه‌ای به نام آئدس به انسان منتقل می‌شود. از نشانگان این بیماری می‌توان به سردرد، کمردرد و پشت‌درد، تب معمولاً شدید و در برخی موارد خارش و جوش در قسمت‌های مختلف بدن، اشاره کرد. تب استخوان‌شکن نام دیگر این بیماری است. چراکه به دلیل درد شدید حاصل از آن بیمار تصور می‌کند استخوان‌هایش در حال شکستن هستند. تب دنگی یک بیماری پشه‌ای دردناک و ناتوان‌کننده است که ناشی از هر یک از چهار ویروس دنگ است که به هم نزدیک هستند. این ویروس‌ها مربوط به ویروس‌هایی هستند که باعث عفونت نیل غربی و تب زرد می‌شوند.
علائم بالینی Dengue Disease
همان‌طور که بیان شد از علائم و نشانه‌های این بیماری سردرد، تب و پشت‌درد است. لازم به ذکر است که شروع ناگهانی تب بالا با حداقل دو علامت زیر تشخیص گذاشته می‌شود:
- سردرد شدید
- درد پشت کره چشم
- درد عضلات (مخصوصاً درد در پشت کمر و مفاصل از علامت های شایع ویروس دنگی)
- تهوع
- استفراغ
- راش
- بزرگی غدد لنفاوی
- بثورات ماکولوپاپول
- وزیکول‌های کام
- پرخونی اسکلرا
یکسری علامت‌های آزمایشگاهی نیز وجود دارد که در صورت آزمایش‌های مربوطه می‌توان به وجود این بیماری پی برد. این علائم عبارت‌اند از:
- کاهش پلاکت‌ها
- کاهش لکوپنی
- کاهش نوتروپنی
- افزایش آمینوترانسفراز سرم
- تست تورنیکه مثبت
- کاهش گلبول‌های سفید
به خاطر داشته باشید این علائم معمولاً ۷ الی ۳ روز طول می‌کشد.
علائم شدید در بیماری دنگی
شکل شدید دنگی (Severe Dengue) در سال‌های گذشته تحت عنوان تب خونریزی دهنده دنگی و یا سندرم شوک دنگی شناخته می‌شد. در این مرحله از بیماری دنگی، هم‌زمان با کاهش دمای بدن به کمتر ۳۸ درجه سانتی‌گراد علائم زیر نیز نمایان می‌شوند:
- درد شدید شکمی یا حساسیت در لمس شکم (تندرنس)
- استفراغ مداوم
- تنفس تند
- خونریزی از بینی و لثه
- بی‌اشتهایی
- خستگی
- ضعف و بی‌حالی
- استفراغ خونی
- سیانوز مرکزی
- بزرگی کبد، بیشتر از ۲ سانتیمتر در زیر لبه دنده
- تعریق زیاد و سرد همراه با پوست مرطوب
لازم به ذکر است که پس از گذشت ۴۸ الی ۲۴ ساعت از این علائم ویروس دنگی درصورتی‌که اقدام مناسب درمانی انجام نشود منجر به مرگ خواهد شد. چراکه این علائم ناشی از موارد زیر در بدن اتفاق می افتند:
- افزایش نفوذپذیری مویرگ‌ها
- تجمع مایعات در فضای بین بافتی
- پلورو پریتوان
- دیسترس تنفسی
- خونریزی شدید
- تخریب بافتی
درمان و کنترل بیماری دنگی
درمان ضدویروس اختصاصی برای این بیماری مانند ویروس HIV، تاکنون شناخته‌نشده است. البته اصول درمانی برای این بیماری مدنظر قرار می‌گیرد که شامل:
- درمان نگه‌دارنده با محاسبه دقیق
- تجویز مایعات مناسب با کنترل دقیق دفع ادراری
- وزن بیمار
لازم به ذکر است که در صورت لزوم فراورده‌های خونی نیز تجویز می‌شوند. در حوزه کنترل این بیماری باید گفت، در حال حاضر مقابله با پشه‌ها یکی از مؤثرترین راه‌های کنترل بیماری دنگی است. موارد دیگر نیز عبارت‌اند از:
- تخلیه آب وسایل خنک‌کننده مانند کولرها، منابع، کوزه‌ها، سطل‌ها و بشکه‌ها
- جمع‌آوری صحیح زباله، برقراری سیستم‌های مناسب جمع‌آوری فاضلاب
- وسایلی که در آن‌ها آب جمع می‌شود خصوصاً در داخل و نزدیک به خانه‌ها جمع‌آوری و معدوم شود.
- برای مقابله با ویروس دنگی بهتر است درب همه منابع آب و محل نگهداری آب همیشه بسته باشد.
- آشغال‌هایی که امکان جمع شدن آب در آن‌ها وجود دارد شامل بطری‌ها، کنسروها، تایر مستعمل و ظروف پلاستیکی باید از بین برود.
- استفاده از لباس‌های کاملاً پوشیده و آستین‌بلند
- استفاده از دورکننده‌های حشرات به‌خصوص در کودکان و افراد مسن مانند استفاده از اسپری و قرص‌های حشره‌کش
- به کار بردن پشه‌بند و پشه‌بندهای آغشته به سم در هنگام استراحت در طول شبانه‌روز، می‌توان پرده‌ها را نیز به حشره‌کش آغشته کرد.
- کلیه بیماران را باید در مقابل گزش محافظت نمود.
شیوع ویروس دنگی
ابتدا باید متذکر شد که تب دنگی نمی‌تواند مستقیماً از یک شخص به شخص دیگر منتقل شود. همچنین نزدیک به ۸۰ درصد از بیماران مبتلابه این ویروس (۸ از ۱۰ نفر) هیچ‌گونه نشانه‌ای نداشته و یا نشانه‌های بسیار خفیفی (مانند تب ملایم) دارند. فقط وضعیت ۵ درصد از بیماران (۵ از ۱۰۰ نفر) وخیم می‌شود. برای تعداد بسیار کمی از این افراد بیماری کشنده خواهد بود. نشانه‌ها ۳ الی ۱۴ روز بعد از ابتلا به ویروس دنگی نمایان می‌شوند.
بیشتر مواقع نشانه‌ها بین ۴ الی ۷ روز آشکار می‌شوند. بنابراین اگر شخصی از مکانی که ویروس دنگی در آن شایع است بازگردد و پس از ۱۴ روز نشانه‌ها را در خود مشاهده کند، به این ویروس مبتلا نشده است. معمولاً نشانه‌ها در کودکان مبتلابه ویروس دنگی، مشابه سرماخوردگی معمولی و یا گاستروآنتریت (آنفلوانزای معده، برای مثال استفراغ و اسهال) است. بااین‌حال احتمال پدید آمدن مشکلات حاد برای کودکان بسیار بیشتر است. ممکن است تب دنگی در تعداد کمی از بیماران به یکی از دو گونه خطرناک و کشنده تبدیل شود.
- گونه اول تب هموراژیک دنگی است که باعث خونریزی، ترشح مایعات به بیرون از عروق خونی (رگ‌های حامل خون) و کاهش پلاکت‌های خون (عامل لخته شدن خون) می‌شود.
- گونه دوم سندروم شوک دنگی است که باعث افت فشار شدید می‌شود.
لازم به ذکر است که این ویروس ۴ نوع متفاوت دارد. اگر فردی به یک نوع از ویروس‌ها مبتلا شود تا آخر عمر به آن نوع ویروس مصونیت دارد. اگرچه، در برابر سه گونه دیگر فقط تا مدت محدودی مصونیت دارد. اگر بعدها به یکی از سه نوع دیگر ویروس دنگی مبتلا شود، ممکن است مشکلاتی جدی برای او ایجاد شود.
تشخیص تب دنگی
پزشکان می‌توانند عفونت دنگی را با آزمایش خون تشخیص دهند تا ویروس یا آنتی‌بادی‌های آن را بررسی کنند. اگر پس از سفر به یک منطقه گرمسیری بیمار شدید، پزشک خود را در جریان بگذارید. به شما این امکان را می‌دهد که پزشک علائم شما به دلیل عفونت دنگی ایجادشده است را ارزیابی کند.
نتیجه‌گیری
به‌عنوان سخن پایانی باید دوره کمون بیماری دنگی ۱۰ الی ۴ روز بعد از گزش پشه آلوده است. بنابراین با بروز هریک از علائم نامبرده بیمار باید فوراً در بیمارستان مداوا شود. در غیر این صورت امکان مرگ بسیار زیاد است. بهتراست بدانید ویروس دنگی سالانه در حدود ۵۰ میلیون نفر انسان بر روی کره خاکی را آلوده می‌کند، این ویروس شامل چهار نوع متفاوت است که در مناطق مختلفی مانند آمریکای جنوبی، آفریقا و جنوب شرق آسیا شیوع پیداکرده است. کشورهایی مانند برزیل، کوبا، بولیوی، ونزوئلا، دومینیکن، اکوادور، هائیتی، جامائیکا، موگادیشو، کنیا، سومالی، هند، تایلند، میانمار، سنگاپور، کامبوج، تایوان، سریلانکا، استرالیا و مالزی نمونه‌هایی از کشورهای معرفی‌شده توسط سازمان بهداشت جهانی هستند که از آن‌ها به‌عنوان زیستگاه ناقل ویروس دنگی نامبرده شده است.
