ویروس ابولا را بیشتر بشناسیم، نشانه های ابتلا به ویروس ابولا
ویروس ابولا (Ebola virus) موجب بروز بیماری جدی و حادی می‌شود که آن را بیماری نادر و کشنده ابولا می‌نامند. در صورت عدم درمان این بیماری، اغلب بیماریان فوت می‌شوند. این ویروس انواع مختلفی بر اساس محل شیوع دارد. از ۵ نوع این ویروس، ۴ نوع در انسان ایجاد بیماری می‌کند که عبارت‌اند از:
- ویروس Ebola زئیر
- ویروس سودان
- ویروس جنگل تائی (Tai Forest ebolavirus)
- ویروس ابولای بوندیبوگیو (Bundibugyo ebolavirus)
پنجمین ویروس ابولا در پری مات‌های غیرانسانی ایجاد بیماری می‌کند. این ویروس، یک ویروس RNA دار تک‌رشته‌ای و خطی است. ژنوم این ویروس دارای ۷ پروتئین است که نقش آنزیمی یا ساختمانی دارند و در همانندسازی ویروس دخالت دارند. همچنین این ویروس یک پوشش پروتئینی (کپسید) طولانی و ظاهری کج دارد. بر همین اساس ژنوم را احاطه می‌کند. طول این ویروس به ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ نانومتر و عرض آن به ۸۰ نانومتر می‌رسد. لازم به ذکر است که این ویروس یکی از ۵ ویروس متعلق به خانواده فیلوویریده (Filoviridae) است که عامل بیماری کشنده تب خونریزی دهنده است. با توجه به پژوهش‌های انجام‌شده در مورد این ویروس، منبع اصلی آن خفاش‌های میوه‌خوار (Pteropodidae)، شناخته‌شده‌اند. ویروس ابولا در انسان و پستانداران (میمون و شامپانزه) موجب بیماری می‌شود.
علائم بیماری ناشی از ویروس ابولا
علائم این ویروس بین ۲ الی ۲۱ روز پس از برخورد با آن آشکار می‌شوند. در اغلب موارد دوره کمون یا نهفتگی این ویروس ۴ الی ۱۰ روز است. علائم آن شبیه آنفلوانزا است که به‌طور ناگهانی بروز می‌کند. به‌طورکلی علائم این ویروس را می‌توان به دو مرحله طبقه‌بندی کرد که عبارت‌اند از:
علائم مرحله اول
- ضعف بدن
- سردرد
- گلودرد
- درد عصبی در مفاصل
- درد ماهیچه‌ای
- درد پشت
- تب بالای ۳۸ درجه
- سرفه خشک
- اسهال
- تهوع و استفراغ
- درد شکم
- مشکل در بلعیدن
علائم مرحله دوم
- خونریزی چشم، گوش و بینی
- خونریزی دهان و رکتوم
- اختلالات عصبی مثل افسردگی
- عدم دفع ادرار (آنوریا)
- سکسکه
- التهاب چشم (کنژکتیویت)
- افزایش احساس درد در پوست
- راش در سراسر بدن
- قرمزی حفره‌های دهانی و مخاطی
- کما
- تشنج
- خونریزی غیرقابل توضیح (خونریزی یا کبودی)
روش‌های تشخیص Ebola virus
تعیین اینکه آیا علائم حاصل، ناشی از عفونت ویروس ابولا هستند یا خیر، با کمک روش‌های تشخیصی زیر ممکن است:
- سنجش جذب ایمنی وابسته به آنزیم ردیابی آنتی‌بادی (ELISA)
- آزمایش‌های ردیابی آنتی‌ژن
- آزمایش خنثی‌سازی سرم
- سنجش واکنش زنجیره‌ای پلیمر از رونویسی معکوس (RT-PCR)
- میکروسکوپ الکترونی
- جداسازی ویروس از طریق کشت سلولی
همچنین با کمبود و یا کاهش هرکدام از فاکتورهای خونی زیر می‌توان به وجود ویروس و ابتلا به بیماری ناشی از این ویروس شک کرد.
- کاهش گلبول‌های سفید یا لکوپنی
- کاهش پلاکت‌ها یا ترومبوسایتوپنی
- ترانس آمینیت یا افزایش سطح آنزیم‌های آسپارتات آمینوترانسفراز و آلانین آمینوترانسفراز
- اختلالات کوآگولاسیون مانند PT, PTT
- اختلالات کلیوی مانند پروتئین در ادرار
روش‌های انتقال ویروس Ebola
این ویروس از طریق تماس مستقیم با پوست آسیب‌دیده یا غشاهای مخاطی (ازجمله چشم، بینی و دهان) منتقل می‌شود. به‌طورکلی راه‌های انتقال این ویروس عبارت‌اند از:
- خون یا مایعات بدن (ادرار، بزاق، عرق، مدفوع، استفراغ، شیر مادر، مایع منی) فرد بیمار یا کسی که در اثر بیماری فوت‌شده است.
- اشیا (مثل سوزن و سرنگ) که آلوده به مایعات بدن فرد بیمار یا کسی که در اثر بیماری فوت‌شده باشد مانند ویروس HIV.
- خفاش‌های میوه‌خوار آلوده یا پستانداران آلوده (مثل میمون)
- تماس با مایع منی مردی که از این بیماری بهبودیافته است.
مسیرهای ورودی ویروس ابولا به بدن
ویروس ابولا در ابتدای ورود در سلول‌های منوسیت و ماکروفاژهای خونی و دنریتیت‌ها تکثیر می‌شود. این روند، انتشار ویروس به سرتاسر بدن را از طریق سیستم لنفوئیدی را آسان می‌کند. سلول‌های دیگر به‌طور ثانویه آلوده می‌شوند و ویروس به‌سرعت در سلول‌های کبدی و اندوتلیال‌ها و بافت اپیتلیال رشد می‌کند.
- ماکروفاژهای آلوده به ویروس، مسیر ایجاد لخته خون و مهار ضد انعقادها را فعال می‌کنند. این باعث می‌شود که لخته‌های کوچک خون در رگ‌ها تشکیل شود.
- تقریباً تمام پروتئین‌های ایجاد لخته در خون و پلاکت‌ها مصرف می‌شوند. این موجب ایجاد خونریزی داخلی می‌شود که درنهایت به نقص کارکرد اندام‌های داخلی ختم می‌شود.
همچنین لازم به ذکر است که این ویروس می‌تواند بعد از عفونت حاد در قسمت‌هایی از بدن که ازنظر ایمنولوژیکی ویژه هستند، باقی بماند. به‌عنوان‌مثال، مناطقی که از سیستم ایمنی محافظت می‌شوند:
- قسمت داخلی چشم
- جفت
- سیستم عصبی مرکزی
- مایع مغزی نخاعی
ازنظر ماندگاری نیز این ویروس می‌تواند در سطوح خشک مانند میزهای دارای گردوخاک و رومیزی‌ها برای ساعت‌ها، زنده بماند. در مایعات بدن مانند خون نیز، ویروس می‌تواند تا چند روز در دمای اتاق زنده بماند.
درمان ابولا
روش‌های درمانی مبتلایان به ویروس ابولا اگر در مراحل اولیه ابتلا انجام بگیرد. شانس زنده ماندن بیمار بیشتر می‌شود. بااین‌حال روش‌های درمانی عبارت‌اند از:
- فراهم کردن آب و الکترولیت‌ها از طریق تزریق داخل وریدی
- اکسیژن درمانی برای حفظ اکسیژن
- تنظیم و کنترل فشارخون برای کاهش تهوع و اسهال و کنترل تب و درد
- درمان سایر عفونت‌ها در صورت وجود
نتیجه‌گیری
به‌عنوان سخن پایانی باید گفت بهبود بیماری به کیفیت مراقبت‌های پزشکی و پاسخ ایمنی بیمار بستگی دارد. آنتی‌بادی‌هایی که در اثر بیماری و ابتلای به این ویروس تولید می‌شوند در صورت بهبود بیماری نیز تا ۱۰ سال در بدن فرد باقی خواهند ماند.
