
افسردگی کودکان را چگونه تشخیص دهیم؟
افسردگی کودکان (Depression in children) زمانی اتفاق میافتد که برخی از کودکان غمگین یا خشمگین هستند. از چیزی لذت نمیبرند و این حالت روزهای پیدرپی ادامه دارد. لازم به ذکر است که Depression در دوران کودکی با نشانههای Depression در بزرگسالان تفاوتهای زیادی دارد. معمولاً فرد افسرده دستخوش تغییراتی در خلق میشود، نشانهی اصلی این اختلال خلق غمگین بسیار شدید است. از دیگر علائم، کاهش لذت در تمام یا بیشتر فعالیتها، خستگی مفرط، کاهش تمرکز، کاهش یا افزایش وزن میتوان اشاره کرد. کودکان نیز هیجانات را تجربه میکنند، ولی دقیقاً نمیتوانند احساساتشان را بیان کنند. درنتیجه باعث منزوی و درونگرا شدن آنها شده و میتواند مقدمهای برای ایجاد اختلالات روانی در دروان بلوغ و نوجوانی و بزرگسالی شوند. این عوامل باعث میشود تا تشخیص اختلال Depression برای کودکان دشوار باشد.
نشانههای ناشی از افسردگی کودکان
علامتهای شایع Depression در کودکان عبارتاند از:
- داشتن احساسات یا ظاهر افسرده، غمگین یا خشن
- لذت نبردن از جنبههای لذتبخش زندگی
- صرف وقت کمتر با دوستان
- مشارکت کمتر در فعالیتهای پس از مدرسه
- تغییر در اشتها یا وزن
- خوابیدن بیشتر یا کمتر از حد معمول
- احساس خستگی
- کمبود انرژی
- اختلال در حفظ تمرکز
- احساس بیارزشی
- احساس گناهکار بودن (یکی از علامتهای مهم در افسردگی کودکان است)
- افت تحصیلی و اهمیت ندادن به وضعیت درسی
- داشتن تفکر خودکشی یا علاقه به مرگ
این نشانهها در تمام کودکان یکسان نیست. درواقع نشانههای Depression کودکان در شرایط مختلف و زمانهای گوناگون به شکلهای متنوعی خود را نشان میدهند. بااینوجود بعضی از کودکان باوجود افسردگی به شکلی معقول رفتار میکنند و نشانههای بیرونی ذکرشده را ندارند. اما بیشتر کودکان ضمن تجربه افسردگی تغییرات محسوسی در عملکرد تحصیلی، فعالیتهای اجتماعی، علایق و حتی ظاهرشان ایجاد میشود.
به این نکته نیز باید توجه کرد که کودکان افسرده ممکن است:
- علائم جسمی مانند سردرد یا شکمدرد هم داشته باشند. بهعنوانمثال دردهای بدنی (مانند شکمدرد و سردرد) که با درمانها متوالی بهبود پیدا نمیکند.
همچنین قابلذکر است که میزان شیوع Depression در سنین پایین متفاوت است و بستگی به سن آنها دارد. بهطوریکه در کودکان کوچکتر ۲ تا ۵ درصد و با افزایش سن میزان شیوع به ۴ تا ۸ درصد میرسد. علاوه بر سن تفاوت جنسیتی در بروز این اختلال وجود دارد. در دختران Depression به همراه مشکلات بیاشتهایی، احساس بیارزشی و گناهکاری بیشتر است. همچنین افسردگی کودکان با سایر اختلالات روانی همبستگی زیادی دارد.
دلایل افسردگی در دوران کودکی
یافتن دلیل برای Depression در دوران کودکی همیشه کار آسانی نیست. گاهی استرس کودکان یا از دست دادن یکی از عزیزان کودک در ایجاد افسردگی نقش دارد. شاید به همین دلیل بیشتر شاهد Depression در کودکان طلاق هستیم. خشونت، زورگویی و صرف وقت بیشازحد در شبکههای اجتماعی دیجیتال میتواند با Depression همراه باشد. همچنین افسردگی ممکن است ریشههای ژنتیکی و ارثی هم داشته باشد. ابتلا به سایر مشکلات ذهنی مانند مشکلات یادگیری، اختلالات اضطرابی یا رفتاری، کودکان را بیشتر در معرض ابتلا به Depression قرار میدهد.
افسردگی در بچههای کوچکتر نیز با بدرفتاریهای فیزیکی، سوءاستفادههای جنسی، بیتوجهی و غفلت والدین ارتباط دارد. از دیگر عوامل زمینهای میتوان به داشتن نامادری و یا ناپدری، مضطرب بودن مادر در دوران حاملگی و شیردهی اشاره کرد. گاهی ما والدین اصلاً به Depression در سنین پایین فکر نمیکنیم. گاهی هم مطمئن نیستیم که حالت فرزندمان ناشی از افسردگی است. اگر شک دارید که شاید فرزندمان دچار افسردگی کودکان است باید ارتباط خود را با او بیشتر کنید. باید از او بپرسید چه احساساتی را تجربه میکند یا چه چیزهایی او را آزار میدهند. لازم به ذکر است که باید پاسخهای فرزندتان را باید کاملاً جدی بگیرید. چراکه احتمال آسیب به خود در دوره Depression بسیار زیاد است.
راهکارهای درمان افسردگی در کودکان
درمانهای مؤثری برای دوران Depression کودک وجود دارد. درمان دارویی و درمانهای غیر دارویی از این قبیل هستند. درمانهای غیر دارویی شامل موارد زیر هستند:
- رواندرمانی (درمان از راه صحبت کردن و مشاوره)
- ملاقات با همه اعضای خانواده
- تماس روانشناس با مدرسه و صحبت با معلم فرزندمان، با کسب اجازه از والدین
دو نوع رواندرمانی بیشترین تأثیر را در درمان Depression کودک دارند:
- درمان رفتاری-شناختی (افزایش آگاهی فرد نسبت به پایههای فکری هر رفتار و تلاش برای اصلاح آن)
- رواندرمانی بین فردی که در آن تلاش میشود مهارتهای ارتباطات بین فردی و مشارکت جمعی باهدف کاهش استرس به کودک، آموزش داده شود.
نتیجهگیری
بهعنوان کلام پایانی میتوان گفت با بهکارگیری روشهای صحیح فرزند پروری میتوانید از بروز بیماریهای روانی در فرزندانمان جلوگیری کنیم. همچنین با مشاهده برخی از علائم افسردگی کودکان در فرزندمان بهتر است در اسرع وقت با یک روانپزشک کودک و نوجوان یا روانشناس مشورت کنید.