سندرم آسپرگر چیست و چگونه درمان می شود؟
سندرم آسپرگر (Asperger syndrome) از اختلالات طیف اوتیسم به شمار می‌رود. این اختلال نوعی نشانگان خفیف از اوتیسم را به همراه دارد. در مواجهه با افرای که دارای علائم و نشانه‌های آسپرگر هستند سه مورد به‌خوبی درک می‌شود. اول اینکه، این افراد به‌اندازه سایر مردم یا شاید بیشتر از آن‌ها باهوش هستند. دوم اینکه افراد مبتلابه اختلال آسپرگر در برقراری ارتباط عمومی با دنیای بیرون مشکل دارند. مورد سوم این است که این افراد تمایل زیادی به انجام وسواس گونه رفتارها و کارهای پشت سر هم دارند. نشانگانی که امروزه به‌عنوان سندروم آسپرگر شناخته می‌شود، نوعی «عملکرد بهتر یا بالاتر» در بیماران ASD است. به این معنی که افراد مبتلابه این نشانگان از اوتیسم دارای طیف اختلالات اوتیسمی کمتری هستند.
نشانه‌های بالینی اختلال آسپرگر
ابتدا لازم به ذکر است که این اختلال از دوران کودکی علائم خود را نشان می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، اگر مادر یا پدر فرزندی باشید که دارای نشانگان آسپرگر است، متوجه خواهید شد که او:
- در برقراری ارتباط چشمی دچار مشکل می‌شود.
- کودک مبتلابه سندرم آسپرگر در مواقعی که میان هم‌سن‌وسالان خود قرار می‌گیرد، دچار مشکلاتی ازلحاظ برقراری ارتباط می‌شود.
- در برخی از مواقع او نمی‌تواند یا نمی‌داند چه بگوید درحالی‌که هم‌سالانش به‌راحتی با یکدیگر صحبت می‌کنند.
- به نشانه‌های اجتماعی که همسالان خودش آن را درک می‌کنند، بی‌توجه است. به‌عنوان‌مثال او از درک عصبانیت مخاطب که با تکان دادن دست یا پا آن را ابراز می‌کند، عاجز است.
به‌طورکلی از علائم تشخیص بالینی این سندروم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نقص قابل‌توجه در رفتارهای ارتباطی (غیرکلامی) مانند زل زدن، وضعیت بدن و قیافه
- بیشتر مواقع در مورد خودش صحبت می‌کند و تأکید زیادی روی مطالب و موضوعات موردعلاقه خود دارد.
- عدم تعامل اجتماعی و هیجان
- کاهش شیوه‌های بیان احساسات
- ناتوانی در مشارکت با دیگران در فعالیت‌های موردعلاقه
- ناتوانی در برقراری ارتباط مناسب با همسالان
- اصرار و پافشاری بر یکنواختی و انجام کارهای تکراری و اعمال آیینی (این کودکان در مدرسه با تغییر کلاس به کلاس یا محله به محله ممکن است دچار افت تحصیلی شوند)
- اشتغال ذهنی دائم به‌خصوص بر قسمت‌هایی از اشیا
- رفتارهای کلیشه‌ای یا تکراری
- علائم محدود و بسیار خاص
لازم به ذکر است که موارد ذکرشده در مورد علائم سندرم آسپرگر باید توسط یک روان‌پزشک و یا روانشناس متخصص در حوزه اوتیسم، تشخیص و تائید گردد.
راهکارهای درمانی برای مبتلایان به سندروم آسپرگر
نکته بسیار حائز اهمیتی که در درمان این کودکان وجود دارد این است که هر کودکی نسبت به کودک دیگر متفاوت است. بنابراین نمی‌توان یک روش درمانی ثابت را برای همه کودکان تجویز کرد. متخصص یا متخصصانی که برای درمان کودک آسپرگر وارد عمل می‌شوند از روش‌های تشخیص مختلف، بهترین درمان را انتخاب می‌کنند. دانشمندان در حال تلاش برای رسیدن به یک آزمایش و آزمون دقیق هستند که بتواند نشانگان آسپرگر را تشخیص دهد. ازجمله این آزمون‌ها، تشخیص سطح پایین هورمون وازوپرسین (vasopressin) در مایع نخاعی کودکان است. کاهش این هورمون در مایع نخاعی، می‌تواند نشانه‌ای از رشد ASD در سنین بالاتر باشد. بااین‌وجود به‌طورکلی راهکارهای درمانی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تمرینات رفتارهای اجتماعی
- ارتباط چهره به چهره یا گروهی
- درمان مشکلات گفتاری و زبانی (گفتاردرمانی)
- درمان رفتاری-شناختی
- آموزش رفتار صحیح به والدین
- بررسی رفتارهای تثبیت‌شده (تکنیکی است که در آن رفتارهای درست کودک تقویت‌شده و رفتارهای مخالف و هم‌سو با نشانگان آسپرگر حذف یا کاهش پیدا می‌کند)
- دارودرمانی
هیچ دارویی برای درمان سندرم آسپرگر که سازمان دارو و درمان آن را تائید کرده باشد، وجود ندارد. بااین‌حال داروهایی وجود دارند که می‌توانند نشانه‌های رفتاری همانند افسردگی، استرس و اضطراب را کاهش دهند. پزشک ممکن است به فرزند شما داروهایی با عناوین زیر را تجویز کند:
- مهارکننده‌های باز جذب سروتونین انتخابی (SSRIs)
- داروهای ضد روان‌پریشی
- داروهای تحریک‌کننده
نتیجه‌گیری
به‌عنوان سخن پایانی، لازم به ذکر است که کودکان مبتلابه اختلال آسپرگر به حمایت زیادی نیاز دارند تا بتوانند مهارت‌های مختلف زندگی را یاد بگیرند. آن‌ها دارای شناخت کامل هستند. مشکلات شناختی آن‌ها، تنها زمانی که به تفکر انتزاعی نیاز است، مشخص می‌شود. در این کودکان رشد زبان به هنجار نیست. نقص‌های معناداری در کاربرد کلمات در مراحل ابتدایی اکتساب زبان دارند. همچنین کودکان مبتلابه آسپرگر اغلب دست‌وپا چلفتی به نظر می‌رسند که این مشکل ناشی از عدم درک درست از موقعیت فضایی بدن است. بنابراین می‌توان گفت صبوری اولین قدم در مسیر بهبود و کنترل این سندروم است.
بنابراین اگر علائم مشابه آنچه گفته شد در کودک خود مشاهده کردید، بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید که حیطه کاری او در زمینه ASD و سندرم آسپرگر باشد. ازجمله مهم‌ترین تخصص‌های که می‌توانند به شما در این اختلال کمک کنند عبارت‌اند از؛ روانشناس (او مشکلات رفتاری و احساسی را تحت نظر و درمان قرار می‌دهد)، متخصص مغز و اعصاب (شرایط مغز را تحت بررسی و درمان می‌گیرد)، پزشک متخصص اطفال (قدرت تکلم و همچنین مشکلات گفتاری کودک را بررسی و میزان رشد او را ارزیابی می‌کند) و روان‌پزشک (متخصص در مشکلات سلامت روانی است و می‌تواند دارو برای درمان کودک تجویز کند)
