سبک شخصیتی چه تاثیری در روابط بین فردی و رفتارهای فرد دارد؟
سبک شخصیتی شامل مجموعه‌ای از روش‌هایی است که هرکدام از انواع شخصیت‌ها در برخورد با استرس، مشکلات و هیجانات مثبت و منفی مورداستفاده قرار می‌دهند. آگاهی از سبک‌های مختلف شخصیت برای مقابله مؤثر با مشکلات متفاوت در زندگی بسیار مفید است. این در حالی است که روش‌های مقابله‌ای برای هر تیپ (نوع) شخصیت، عمیقاً با نحوه ادراک و تفسیر فرد از جهان و واکنش‌های او به رویدادهای استرس‌زا مرتبط است.
بدیهی است که برخی از سبک‌های شخصیتی منعطف‌تر از سایر شخصیت‌ها است. افرادی که دارای شخصیتی انعطاف‌ناپذیر هستند. نمی‌توانند پاسخ‌های خود را با تقاضاهای یک موقعیت خاص منطبق کنند. بنابراین بدترین و نامناسب‌ترین واکنش‌ها را به مشکلات زندگی نشان می‌دهند.
انواع سبک‌های شخصیتی
در مورد تیپ‌های شخصیتی نظریه‌های زیادی مطرح‌شده است. از میان این نظریه‌ها پنج سبک شخصیت مجزا را مطرح می‌کنند. این سبک‌ها عبارت‌اند از:
- روان رنجوری (Neuroticism)
- برونگرایی (Extraversion)
- انعطاف‌پذیری (Openness)
- همنوایی (Agreeableness)
- وظیفه‌شناسی (Conscientiousness)
مطالعات پژوهشی گسترده‌ای در مورد این پنج سبک شخصیتی انجام‌شده است. همچنین نتایج قابل‌ملاحظه‌ای به‌دست‌آمده است. بر همین اساس در ادامه این مطلب مختصراً به بررسی هر از این سبک‌ها می‌پردازیم.
روان رنجوری (روان رنجور خویی)
افرادی که دارای این سبک از شخصیت هستند افکاری به این مضمون دارند:
- اغلب احساس درماندگی می‌کنم. منتظرم تا دیگران به من بگویند چه کنم.
- اغلب مضطرب و نگران هستم.
- با دیگران جور نیستم.
- اگر دیگران به من احترام نگذارند دلخور و عصبانی می‌شوم.
- وقتی کارها خوب پیش نمی‌رود، افسرده می‌شوم و دست از کار می‌کشم.
سبک روان رنجور خویی، گاهی اوقات سبک سازگارانه‌ای دارد. درعین‌حال این سبک معمولاً با موارد زیر همراه است:
- افسردگی
- اضطراب
- تحقیر خویشتن
- سلامت روانی ضعیف
- مشکل در همنوایی با دیگران
- بدبینی
- درماندگی
- عزت‌نفس پایین
- خشم و ناخشنودی از زندگی
بر اساس نظر بولگر (۱۹۹۰) این افراد معمولاً روش‌های مقابله‌ای ناسازگارانه مانند تفکر آرزومندانه (wishful thinking) و سرزنش خود را مورداستفاده قرار می‌دهند.
برونگرایی
کسانی که دارای سبک برونگرایی در شخصیت خود هستند. عمدتاً با این عبارات قابلیت تشخیص دارند:
- دوست دارم در کنار دیگران باشم.
- دوست دارم با دیگران شوخی کنم و بخندم.
- فردی خوشحال، پرحرف و پرانرژی هستم.
- خیلی فعال هستم.
- بیشتر وقت خودم را با دیگران می‌گذرانم.
اگر سبک شخصیتی برونگرایی به‌صورت افراطی وجود نداشته باشد. این سبک به‌عنوان یک شخصیت انطباقی محسوب می‌شود. سطح متوسط برونگرایی با این موارد همراه است:
- اضطراب و افسردگی کم
- خود پنداره مثبت
- سلامت روان
- روابط بین فردی خوب
- خوش‌بینی
- امید
- عزت‌نفس بالا
- رضایت از زندگی
باوجود همه این موارد در کنار هم لازم به ذکر است که اگر برونگرایی بیش‌ازاندازه و انعطاف‌ناپذیر باشد. ممکن است با تکانش گری، رفتارهای ضداجتماعی، پرخاشگری، خودشیفتگی و رفتارهای شیدایی (رفتارهای مانیک یا مانیا) همراه باشد.
انعطاف‌پذیری
دیدگاه افراد انعطاف‌پذیر نیز عبارت‌اند از:
- به ادبیات، شعر و هنر علاقه‌مند هستم.
- شخص کنجکاوی هستم.
- از تجربه کردن ایده‌های جدید لذت می‌برم.
- راه‌های جدید را برای حل مشکلاتم آزمایش و امتحان می‌کنم.
اشخاص انعطاف‌پذیر را با این عباراتی که بیان شد بیشتر می‌توان تشخیص داد. این سبک از شخصیت یک انسان، نسبتاً خنثی است. همچنین با خود پنداره مثبت، خوش‌بینی و کنجکاوی اکثراً همراه است. در این وجه از شخصیت نیز مانند برونگرایی اگر به‌صورت افراطی در فرد بروز پیدا کند. می‌تواند موجب تکانش گری و حالات شیدایی باشد.
همنوایی
کسانی که دارای سبک شخصیتی همنوایی باشند غالباً با این عبارات شناخته می‌شوند:
- سعی می‌کنم نسبت به همه مؤدب باشم.
- به‌ندرت وارد مشاجره می‌شوم.
- معمولاً به افراد دیگر اعتماد می‌کنم.
- با دیگران هم‌نوا می‌شوم.
- دیگران مرا فردی صادق و درستکار می‌شناسند.
همنوایی در حد متعادل با روابط بین فردی خوب، سلامت روان متناسب، خوش‌بینی، خودکنترلی مناسب و رضایت از زندگی ارتباط دارد و همراه می‌شود. این سبک از شخصیت اگر به‌صورت افراطی ابراز شود. شاهد از دست دادن فردیت خواهیم بود. به‌عبارتی‌دیگر فرد دیگر به فردیت معتقد نیست و همیشه و در هرلحظه در اختیار جمع قرار می‌گیرد.
وظیفه‌شناسی (مسئولیت‌پذیری)
این افراد را می‌توان با برخی عبارات به‌خوبی شناخت. عبارت‌اند از:
- از چیزهایی که به من تعلق دارد، خوب مواظبت می‌کنم.
- بسیار قابل‌اعتماد هستم.
- بسیار منظم هستم.
- معیارهای بالایی برای خود انتخاب می‌کنم.
- به کارهای خودم افتخار می‌کنم.
خوب است بدانید که سبک وظیفه‌شناسی نیز مانند همنوایی، برونگرایی و انعطاف‌پذیری با:
- خود پنداره مثبت
- خودگردانی خوب
- سلامت روان
- خوش‌بینی
- رضایت از زندگی
ارتباط مستقیم دارد. همچنین این عوامل در شخص مسئولیت‌پذیر به‌وضوح قابل‌مشاهده است. اگر سبک شخصیتی وظیفه‌شناسی در نوع افراطی و انعطاف‌ناپذیر باشد. موجب می‌شود فرد بیش‌ازاندازه به تائید دیگران وابسته شود.
نتیجه‌گیری
با توجه به مطالبی که در این مقاله ارائه شد. لازم است بدانید که این موارد مقدمه‌ای هستند تا بهتر خود را بشناسید. اگر نیاز به شناخت بیشتری دارید می‌توانید با یک روانشناس حرفه‌ای خواسته خود را در میان بگذارید. او نیز با استفاده از آزمون‌های شخصیت شناسی و تعدادی جلسات مصاحبه، در شناخت هر چه بیشتر به شما کمک می‌کند.
